Je staat in je keuken, steekt de stekker van het koffiezetapparaat in het stopcontact en plots springt het licht uit. Grote kans dat je te maken hebt met een aardlekschakelaar die ingrijpt. Deze slimme schakelaar beschermt je tegen gevaarlijke situaties, zoals elektrocutie en brand, door het verschil in stroom tussen de fasedraad en de nuldraad te meten.
Krijg je last van kortsluiting of een te hoge belasting op je elektrische installatie? De aardlekschakelaar detecteert afwijkingen waarbij elektriciteit mogelijk ‘weglekt’, bijvoorbeeld door beschadigde bedrading of defecte apparaten. Zodra de stroomsterkte verdeling niet klopt, schakelt hij direct de stroomtoevoer uit, zodat je veilig blijft.
Het is belangrijk om te weten dat de aardlekschakelaar werkt bij lekstroom, maar niet bij gewone overbelasting of een kortsluitstroom. Daarvoor heb je namelijk een installatieautomaat nodig. Samen zorgen ze voor optimale beveiliging van jouw meterkast en huis. Zo ben je altijd beschermd tegen elektrische gevaren – gewoon slim en veilig geregeld.
Wat doet een aardlekschakelaar in het elektriciteitsnet?
Een aardlekschakelaar is een beveiligingscomponent die onmisbaar is in de meterkast van ieder huishouden en bedrijfspand. Je vindt aardlekschakelaars in vrijwel alle moderne installaties, omdat ze levens redden door het circuit direct te onderbreken als er ergens in huis of bedrijfspand stroom lekt naar de aarde. Siemens en Hager zijn bekende merken die deze schakeltechniek toepassen in hun groepenkasten. In Nederland is deze beveiliging verplicht voor het grootste deel van je elektrische installatie, volgens het Bouwbesluit en NEN1010.
Hoe werkt een aardlekschakelaar bij kortsluiting?
Kortsluiting ontstaat wanneer de stroom een weg vindt met een lagere weerstand, zoals bij een defect elektrisch apparaat of beschadigde bedrading. Dit veroorzaakt een plotselinge hoge stroomsterkte. De aardlekschakelaar reageert op verschillen in hoeveelheid stroom tussen de aanvoerende en afvoerende draden. Wanneer deze niet gelijk zijn, weet de schakelaar dat er ergens stroom verloren gaat – mogelijk via jou of een ander geleidend kanaal naar de aarde. Hierdoor wordt het circuit razendsnel uitgeschakeld.
- Detectie van lekstroom: De aardlekschakelaar meet voortdurend het verschil tussen heen- en terugstroom in de installatie. Zodra het verschil groter wordt dan meestal 30 mA, wordt de stroom onderbroken.
- Automatische uitschakeling: Dit mechanisme voorkomt dat de gebruiker geëlektrocuteerd raakt, of dat het huis in brand vliegt door kortsluiting.
- Bescherming in huis en bedrijf: Essentieel voor je veiligheid; een aardlekschakelaar beschermt tegen directe aanraking en indirect contact bij beschadigde apparaten of draden.
- Snelheid van omschakelen: Het omschakelproces gebeurt in milliseconden – sneller dan een knipper met je oog, waardoor gevaar zo goed als direct wordt afgewend.
Kan een aardlekschakelaar ook overbelasting detecteren?
Veel mensen denken dat een aardlekschakelaar ook bescherming biedt tegen overbelasting. Overbelasting betekent dat er meer stroom door het circuit loopt dan waarvoor het is ontworpen, bijvoorbeeld doordat je teveel apparaten tegelijk aanzet op één groep. Hierbij wordt er geen stroom via de aarde afgevoerd; alles blijft ‘binnen het circuit’. Aardlekschakelaars reageren hier dus niet op. Je installatieautomaat – een stop of zekering – is het onderdeel dat uitschakelt bij overbelasting.
- Beperkte functie aardlekschakelaar: Alleen bij lekstroom richting aarde schakelt deze uit, niet bij te hoge stroomsterkten zonder lek.
- Verschil aardlekschakelaar en installatieautomaat: Een installatieautomaat schakelt uit bij overbelasting en kortsluiting, een aardlekschakelaar alleen bij lekstroom.
- Combinatie voor hoogste veiligheid: Beide componenten samen voorkomen zowel brand als gevaar voor elektrocutie.
- Tip voor troubleshooting: Schakelt de aardlekschakelaar vaak uit? Check dan vooral op defecten, vocht of slechte aarding. Bij overbelasting los je het op door apparaten te spreiden over meerdere groepen.
Werking van een aardlekschakelaar uitgelegd in stappen
Bij storing of gevaarlijke situaties werkt een aardlekschakelaar volgens deze simpele maar doeltreffende stappen:
- Detectie: De schakelaar vergelijkt constant de stroomsterktes van de fasedraad en de nuldraad.
- Opmerken van verschil: Is er verschil, dan is er ergens stroom weggelopen (lekstroom).
- Schakelen: Zodra het vooraf ingestelde grensverschil is bereikt, activeert het mechanisme en wordt de stroom direct afgesloten.
- Veiligheidsmelding: Meestal springt de hendel naar beneden. Je installatie dient te worden gecontroleerd voordat je weer inschakelt.
Wil je meer weten over jouw specifieke situatie? Vraag gerust een gratis offerte voor aardlekschakelaar check of vervanging aan bij SA Elektro Experts.
Verschillende types aardlekschakelaars en hun toepassingen
Niet elke installatie is hetzelfde. Afhankelijk van het type meterkast, aangesloten apparatuur, en omgeving kies je uit diverse aardlekschakelaars:
- Type AC-aardlekschakelaar: Beveiliging tegen klassieke (wisselstroom) lekken, vaak gebruikt in oudere woningen.
- Type A-aardlekschakelaar: Geschikt voor lekstromen door moderne apparaten zoals wasmachines en kookgroepen met elektronica; vrijwel standaard in nieuwe groepenkasten.
- Selectieve aardlekschakelaar (type S): Wordt ingezet wanneer je naast gevoelige groepen ook minder gevoelige (belangrijke) groepen hebt, zoals koeling of alarmcentrales.
- Bliksemschade-bestendige modellen: Voor locaties waar inslag vaker voorkomt, is er extra beveiligde apparatuur beschikbaar.
Wil je weten of jouw installatie geschikt is voor krachtstroom? Lees alles over krachtstroom aanleggen.
Veelvoorkomende fouten, uitdagingen en praktische tips
Als je aardlekschakelaar te vaak uitschakelt, kan dit wijzen op:
- Vocht in apparaten of aansluitpunten: Bijvoorbeeld na een lekkage of bouwproject.
- Verouderde bekabeling: Leidingen uit de jaren 70 of eerder missen vaak de juiste isolatie.
- Defecte apparaten: Denk aan een oude wasmachine of beschadigde stekkers.
- Onjuiste installatie: Fout aangesloten draden in de meterkast veroorzaken ongewenste storingen. Bel bij twijfel direct een vakman!
Gaat jouw installatie vaker uit, overweeg een grondige elektrische inspectie (volgens NEN) voor maximale veiligheid en zekerheid.
Waarom goede installatie belangrijk is bij aardlekbeveiliging?
Een correcte installatie door een erkend elektricien voorkomt storingen en gevaar. De Technische Universiteit Delft voert regelmatig onderzoeken uit naar de effectiviteit en noodzaak van aardlekbeveiliging in Nederlandse woningen. Vereniging Eigen Huis en installateurs aangesloten bij Techniek Nederland adviseren om eens per maand de testknop van je aardlekschakelaar te gebruiken. Dit controleert de reactie van het mechanisme en voorkomt ongewenste verstoringen.
Wil je weten of jouw woning veilig is? Laat je adviseren door SA Elektro Experts en vergelijk je offerte via de pagina Aardlekschakelaar offerte vergelijken voor de beste prijs en service.
Met deze kennis over de werking van je aardlekschakelaar bij kortsluiting of overbelasting weet je waar je op moet letten voor een veilig elektrisch netwerk. Meer weten over een vakkundige aanleg van je volledige installatie, check dan ook alles over elektra aanleggen en uitbreiden.
Bekijk al onze diensten
Meest gestelde vragen
1. Hoe beschermt een aardlekschakelaar je huis bij een kortsluiting of overbelasting?
Een aardlekschakelaar, zoals aanbevolen door Techniek Nederland en volgens de NEN 1010-norm, bewaakt continu het verschil tussen de inkomende en uitgaande stroom in je elektrische installatie. Wanneer je kortsluiting krijgt, bijvoorbeeld door een beschadigd snoer, ontstaat er een gevaarlijke lekstroom richting aarde. Zodra de aardlekschakelaar dit verschil waarneemt (meestal 30 mA), schakelt hij direct de stroom uit. Zo helpt deze technologie zware schokken of brand te voorkomen.
SSA Elektro Experts ziet dat veel mensen denken dat de aardlekschakelaar ook beschermt tegen overbelasting, maar daarvoor is juist een installatieautomaat nodig. Overbelasting leidt tot teveel stroom op de groep, wat een aardlekschakelaar niet detecteert, maar een zekering of automaat wel.
2. Werkt een aardlekschakelaar hetzelfde als een installatieautomaat bij overbelasting?
Hoewel een aardlekschakelaar en een installatieautomaat vaak samen in één kast zitten, hebben ze verschillende functies. De aardlekschakelaar controleert op lekstromen richting aarde, zoals besproken op Wikipedia en bij Netbeheer Nederland. Een automaat, ook wel bekend als groepenkastzekering, meet de totale stroom per groep. Trekt een apparaat, zoals een wasdroger, teveel stroom, dan schakelt de automaat uit om warmteschade te voorkomen.
Bij overbelasting doet de aardlekschakelaar dus niets, je bent volledig afhankelijk van de automaat. Daarom plaatsen professionals als SSA Elektro Experts altijd automaten én aardlekschakelaars in elke meterkast volgens de moderne voorschriften.
3. Wat moet je doen als de aardlekschakelaar vaak uitvalt bij kortsluiting?
Valt de aardlekschakelaar herhaaldelijk uit, dan kan dat wijzen op een defect elektrisch apparaat, verouderde bedrading of vocht in stopcontacten – zaken die bij storingsdiensten als Liander en specialisten als SSA Elektro Experts bekend zijn. Haal eerst alle stekkers uit het stopcontact en zet de schakelaar weer aan. Steek de stekkers één voor één terug om het probleem te isoleren.
Blijft de aardlekschakelaar alsnog uitvallen? Neem geen risico: laat een gecertificeerd elektricien het systeem inspecteren en herstellen volgens de adviezen van ISSO en de NEN 3140. Zo blijft jouw woning veilig en voorkom je gevaarlijke situaties door elektrische lekstromen.
